Rölöve, yapıların, kentsel dokunun veya arkeolojik kalıntıların incelenmesi ve belgelenmesi olup, bu yapıları ya da kentleri mimarlık tarihi açısından değerlendirebilmemizi sağlamaktadır. Restorasyon projelerinin hazırlanması için yapının iç ve dış mimarisi, özgün dekorasyonu, taşıyıcı sistemi ve yapı malzemelerinin mevcut durumunun ölçekli çizim, belge ve raporlarla anlatılmasıdır.
Tescilli taşınmaz kültür varlıklarının rölöve çalışmaları; eserin mimari tanımını, yapım tekniğini, kullanılan malzeme cinsini, süsleme elemanlarına ilişkin mevcut durum tanımlarını, taşıyıcı eleman sorunlarını, yapısal bozulmaları, deformasyonları ve esere yapılan müdahaleleri içeren rapor ve eserin mevcut durumunun ölçekli çizimlerle anlatımı ve belgelenmesidir.
Rölöve Projesi Nedir?
Yapının ya da yapı grubunun tümünün ya da bir bölümünün mevcut durumunun belli ölçeklerde anlatılması için hazırlanan ve herhangi bir yorum ya da değerlendirme içermeyen çizimsel belgelerdir.
Rölöve projesi çizimsel belgeler, yazılı belgeler, görsel belgelerden oluşur.
Çizimsel belgeler
Rölöve çizimleri yapıyı tam olarak anlatacak ve daha sonraki aşamalarda kullanılabilecek nitelik ve ölçekteki çizimsel belgeyi kapsamalıdır.
Plan, kesit ve cepheler üzerinde alınan tüm ölçüler, kotlar düzenli bir biçimde gösterilir. Ölçülerin kolay anlaşılabilir biçimde ve iç mekanlar köşegen ölçülerle tanımlanarak verilmeleri gereklidir.
Yapının yapım tekniğini, özel mekan düzenini, strüktürel tasarımını daha iyi açıklayabilmek amacıyla gerektiğinde izometrik perspektifler çizilir.
Rölöve, ölçülü, malzeme tanımlı, bozulmalar ve benzeri gösterimlerin yer aldığı paftalar halinde hazırlanır.
Her paftanın sağ alt yanına yapının ve paftanın adının yazılması, bir anahtar şema yardımıyla çizimin yapının hangi seviyesine, cephesine vb. ait olduğunun gösterilmesi, ölçeğinin, hazırlanış tarihinin, kimler tarafından yapıldığının ve çizildiğinin belirtilmesi gerekir.
Yazılı belgeler
Yapının mekânsal, mimari, strüktürel ve bezeme özelliklerinin araştırma sonuçları, tanım, açıklama, analiz ve raporlarını içerir.
Görsel Belgeler
Yapıya ait iç ve dış fotoğraflar, çekildikleri yer ve yönleri plan üzerine işaretlenir.
Rölöve Analizi Nedir?
Yapıda kullanılan malzeme, yapım tekniği, strüktürel özellikler, strüktür ve malzemeye yönelik bozulma ve deformasyonların , rölöve projeleri üzerinde ayrı ayrı ve haritalama yöntemi ile gösterildiği çizimsel belgelerdir.
Rölöve Analiz Çalışmaları
Rölöveler tamamlandıktan sonra çizimler üzerinde çalışılarak değişik yapım evrelerinin kronolojik sıralanışı belirlenerek, tarihi doku analiz paftaları hazırlanır. Yapıdaki bozulmalar saptanır; plan, kesit ve görünüşler üzerine işlenen hasarların genel değerlendirmesi sonucu müdahale türleri ve yerleri konusunda karar verilir.
Yapının yapıldığı günden günümüze kadar geçen zamanda geçirdiği belirlenebilen değişik onarım tarihleri hakkında edinilen bilgiler, yapının mevcut halinde tespit edilen hasar ve bozulmalar, yapıda kullanılan malzemeler, yapım teknikleri, strüktürel sistem, malzeme ve strüktüre İlişkin bozulma ve deformasyonlar ile ilgili tespitler rölöve analiz çalışmasını oluşturur. Bu çalışmalar rölöve çizimlerine aktarılır.
Ayrıca yapılacak rölöve analiz raporu çalışmasında;
Yapının oluşumunu sağlayan ekonomik, sosyal, kültürel ve tarihi etkenler belirtilir. Yapının mimari tanımı yapılır. Yapının yapım tekniği ve malzeme kullanımı, temel yatay ve düşey taşıyıcı elemanlar, dolgu elemanları, yatay ve düşey kaplama elemanları, örtü malzemeleri ve tekniği, süsleme elemanlarına ilişkin mevcut durum tanımları yapılır. Yapıda yaşayan nüfusa, sosyokültürel ve ekonomik yapısına ilişkin bilgiler yer alır. Yapıların oluşumunu sağlayan ekonomik, sosyal, kültürel ve tarihi etkenler ile özgün kullanımına dair ulaşılabilen belgeler ve kaynaklar (fotoğraf, resim, tapu kaydı, vb.) yer alır.
Yapısal bozulmalar, deformasyonlar ve dağılımlar, temel sorunları, yatay ve düşey yönde taşıyıcı sistem sorunları, dolgu malzemesi sorunları, cephe elemanları sorunları, cephe kaplama ve üst örtü malzemesine ait sorunlar, cephe mimari süslemelere ve yapı malzemesine ait sorunlar ile bu sorunların nedenleri ve bu sorunlara getirilecek çözüm önerileri yer alır. Aşırı yüklenme, terk edilme gibi kullanım sonucu oluşan bozulmalar ve dağılımlar yer alır. Rüzgâr, kar, yağmur, güneş, don, yeraltı suyu gibi dış fiziksel etkenler sonucu oluşan bozulmalar ve dağılımlar yer alır. Malzeme sorunları; yapıdaki mevcut malzemelerin durumu ile korumaya yönelik müdahale yönteminin belirlenmesi ve yeni önerilecek malzemenin tespiti için yapılması gerekli olan malzeme laboratuvar analizleri verilir.
Rölöve Raporu Nedir?
Yapının mevcut durumunu yazınsal olarak anlatan belgedir.
Rölöve analiz raporunda neler yer alır?
Yapının oluşumunu sağlayan ekonomik, sosyal kültürel ve tarihi etkenler ile özgün kullanımına ilişkin bilgiler ve bu konuda ulaşılabilen belgeler, kaynaklar (fotoğraf, resim, tapu kaydı ),
Yapının mimari tanımı (Yapının çevresi ile ilişkisi, konumu, açık ve kapalı mekanların mimari tanımı, işlev tanımı, mimari elemanları vb.),
Yapım tekniği ve malzeme kullanımını, (temel, yatay ve düşey taşıyıcı elemanlar, dolgu elemanları, yatay ve düşey kaplama elemanları, örtü malzemeleri ve tekniği, süsleme elemanlarına ilişkin mevcut durum tanımları),
Yapıda yaşayan nüfusun sosyo-kültürel, ekonomik yapısına ilişkin bilgileri içerir.
Analitik Rölöve Nedir?
Analitik rölöve; yapının hasar analizi, malzeme analizi ve müdahale dönem analizleri ile incelenmesi ve bu incelemelerin, her biri ayrı paftalarda olmak üzere, çizime aktarılması ile yapılır. Bu çizimlerde renkli anlatım ya da siyah beyaz anlatım kullanılır. Renkli anlatımda; tespit edilen her bir hasar, malzeme ve dönem farklı bir renk ile ifade edilir. Siyah-beyaz anlatımda; tespit edilen her bir hasar, malzeme ve dönem farklı bir sembol(tarama) kullanılarak ifade edilir. Bu paftalar ölçekli olmalıdır. Paftalar üzerinde ölçü ve kot olmamalıdır.
Rölöve Müdehale Paftası Nedir?
Rölöve müdahale paftaları ölçüsüz rölöve çizimlerinin üzerine bazı hususlar işlenerek oluşturulur. Söz konusu hususlar şunlardır: Yapıya çeşitli dönemlerde yapılan müdahaleler ve bunların dönemlerine göre gruplandırılması; yapıda bugün mevcut olmayan elemanlara ilişkin olarak yapıdan elde edilebilen bilgiler, izler; dönem eklerinin korunması gerekli nitelikte olup olmadıklarının belirlenmesi.
Rölöve analiz raporu ve rölöve müdahale paftalarında belirtilen malzeme, bozulmalar ve muhdeslerin tanımları ölçüsüz rölöve paftaları üzerinde işlenir ve raporla gerekli referans ilişkisi kurularak öneriler ve kararlar getirilir.
Bir yapının rölövesi alındığı tarih için geçerlidir. Daha sonraki bir tarihte hazırlanacak bir proje için kullanılması halinde bu rölövenin güncelleştirilmesi gereklidir.
