Osmanlı mimarisi, Osmanlı Devleti’nin bir beylik olarak kurulduğu ve bir imparatorluk olarak yayıldığı ve yönetildiği dönemlerde Osmanlı Devleti’nin inşa ettiği veya öncülük ettiği mimari üslupları ve eserleri içerir. Osmanlı mimarisinin etkilendiği ilk üslup Erken Dönem Anadolu Türk mimarisidir. Erken dönem mimarisi Bursa Üslubu olarak da adlandırılmaktadır.
Erken dönem mimarisi veya Bursa üslubu (1299-1501)
Erken dönem mimarisi 1299 yılında Osman Gazi tarafından Söğüt’te Osmanlı İmparatorluğu’nun kurulması ile 1501’de Bayezid Camii’nin (1501-1505) yapımına başlaması arasındaki dönemi kapsamaktadır.
Ferah ve aydınlık mekanların oluşturulmasına önem verilen bu dönemin başında tek kubbeli yapılar inşa edilirken, sonraki süreçte çift veya çok kubbeli yapılar da uygulanmıştır. 1333-1334 yılları arasında inşa edilen Hacı Özbek Camii, Osmanlı mimarlık tarihinde yapılan ilk cami olarak kabul ediliyor. İznik’te bulunan bu yapı, aynı zamanda tek kubbeli bir Osmanlı camisinin ilk örneğidir.
1472 yılında inşa edilen Çinili Köşk, dönemin diğer önemli yapılarından biridir. Çini Köşk, Osmanlı mimarisinde sonradan pek rağbet görmeyecek olan çininin dış kaplama olarak kullanıldığı ender uygulamalardan biridir.
Erken Osmanlı mimarisine örnek olarak verilebilecek bir diğer uygulama ise 600 yıllık Osmanlı tarihinin 400 yıllık devlet idare merkezi olarak kullanılan ve Osmanlı padişahlarının yaşadığı Topkapı Sarayı’dır.
Bu döneme ait yapılar ağırlıklı olarak İznik, Bursa ve Edirne şehirlerinde bulunuyordu. Osmanlı mimarisinin ilk önemli uygulamaları İznik’te yapılmıştır.
Ancak 1335-1365 yılları arasında başkent olan Bursa’da daha anıtsal uygulamalar yapıldığı için bu döneme Bursa üslubu da denmektedir. 1365-1453 yılları arasında devletin başkenti olan Edirne’de ağırlıklı olarak cami ve medreseler inşa edildi.
Bizans mimarisi ve Selçuklu mimarisi etkilerini taşısa da klasik döneme zemin oluşturacak fikirlerin ilk uygulamaları bu dönemde gerçekleşmiştir. Ayrıca Klasik dönemin en önemli mimari kavramlarından biri olacak kubbeyi kullanma pratiği ortaya çıktı.
Osmanlı Mimarisi Dönemleri: Klasik Dönem hakkındaki yazımızı okumak için linki tıklayabilirsiniz.
Osmanlı Mimarisi Dönemleri: Modernleşme Ve Osmanlı Mimarisine Etkileri hakkındaki yazımızı okumak için linki tıklayabilirsiniz.
