Silahtarağa Elektrik Santrali
Haliç’in kenarında yer alan ve 1911’den 1983’e kadar İstanbul’a elektrik sağlayan Silahtarağa Santrali, Bilgi Üniversitesi koruması altında santralistanbul adı ile bir kültür merkezine dönüştürüldü. Silahtarağa Elektrik Santrali, Osmanlı İmparatorluğu’nun şehir ölçeğindeki ilk elektrik santraliydi. Tesis, İstanbul’un en eski sanayi bölgesi Haliç’te kurulduğu 1914-1983 yılları arasında şehre elektrik sağladı.
Enerji Müzesi Olarak Kullanılma Önerisi
1914-1983 yılları arasında 69 yıllık ömrü boyunca İstanbul ‘un enerji 1914-1983 yılları arasında 69 yıllık ömrü boyunca İstanbul ihtiyacını karşılayan santral, kapatıldıktan sonra boşaltıldı ve terk edildi. Boşaltılan binalara hiçbir kurum taşınmadı ve binalar onarılmadı. 1990 yılında Eyüp Belediyesi terk edilmiş binaların elden geçirilerek Enerji Müzesi olarak kullanılması önerisinde bulundu.
Bilgi Ünversitesine Proje Onayı Verilmesi
90’lı yıllarda koruma altına alınan ancak halen tamir edilmeyen santralin verimli kullanılması için 2000’li yıllarda bazı öneriler getirildi. Elektrik Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi tarafından 2001 yılında İstanbul Teknik Üniversitesi ile birlikte kurulan teknopark projesi ve İstanbul Bilgi Üniversitesi kurucusu Oğuz Özerden’in santral yapılarının üniversite kampüsüne dönüştürülmesi önerisi bunlardan en önemlileri oldu. Özerden’in planına göre santral yapıları restore edilerek eğitim kurumu, enerji müzesi ve çağdaş sanat galerisi olarak kullanılacaktı. Yapı üzerinde söz sahibi kurum olan Türkiye Cumhuriyeti Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Özerden’in projesini uygun görerek onay verdi.
Restorasyona Başlama
2005 yılında beklenen onarımlar için sunulan proje Koruma Kurulu tarafından kabul edildi. Mali destekçilerin ve İstanbul Büyükşehir ve Eyüp belediyelerinin katkılarıyla tesisteki binaların restorasyonuna başlandı. Bu kapsamda santral yapıları, memur konutları, cami ve 1913 makina teçhizatı Birinci Ulusal Mimarlık Akımı tarzında restore edildi.
Santralistanbul
Tesis arazisine eklenen yeni binalarda; İstanbul Bilgi Üniversitesi için derslikler, amfi tiyatro ve sanat galerisi açıldı. Silahtarağa Elektrik Santrali, 8 Eylül 2007 tarihinde Santralistanbul adıyla yeniden açılarak sanayi müzesi olarak İstanbul’a kazandırıldı.
Santralistanbul, sanatsal ve kültürel faaliyetleri çerçevesinde kentin canlanmasına katkı sağlamayı amaçlayan kapsamlı, çok boyutlu ve disiplinler arası bir uluslararası platform olmayı hedefledi.
Santralistanbul bünyesinde, eski makine dairelerinin korunarak dönüştürülmesiyle oluşturulan, Türkiye’nin ilk endüstriyel arkeoloji müzesi olan ve 2012’de Avrupa Müze Akademisi tarafından “DASA ödülü”ne layık görülen Enerji Müzesi; çağdaş sanat sergilerin ve kültürel etkinliklerin gerçekleştirildiği “International Architecture Awards 2010” ödüllü Ana Galeri binası; eski santralın tamirhane ve depo binalarının dönüştürülmesi sonucu ortaya çıkan tasarım ödüllü yeme-içme mekanları ve İstanbul Bilgi Üniversitesi’nin eğitim binaları yer alıyor.
