Metraj, genel anlamda ölçerek malzeme miktarını belirlemek anlamına gelmektedir.
İnşaat sektöründe ise metraj, yapıyı meydana getiren bütün elemanların teker teker ölçülerek, uzunlukların metre ( m ), alanların metrekare (m2), hacimlerin (m3 ), ağırlıkları ( kg ) veya ton ( t ) ve sayılabilenlerin ( ad ) cinsinden hesaplanma işlemine metraj denir.
Bir yapının maliyetinin bulunması için; metraj, fiyat analizi keşif denilen işlemler sırasıyla yapılır. Metrajın hatalı yapılması yapı maliyetinin hatalı yapılmasına sebep olur.
Metrajın Önemi
Bir yapının inşası için hazırlanmış olan projeleri üzerinden maliyet bedeli hesaplanır. Yapı için harcanacak malzeme miktarı teker teker hesaplanır. Yapının maliyetinin bilinmesi yapı sahibi açısından çok önemlidir. Yapı sahibi özel şahıs ise mali durumunu maliyet bedeline göre planlayabilir. Yapı sahibi kamu kurumu ise, mali iş programlarını maliyet bedeline göre yapabilirler.
Metraj Çeşitleri
Genelde iki çeşit metraj vardır. Birincisi yapının projeleri üzerinden yapılan metrajdır. Buna ‘’ön keşfe esas metraj’’ denir. İkincisi yapı tamamlandıktan sonra bitmiş yapının üzerinden alınan ölçülerle yapılan metrajdır. Buna da ‘’kesin keşfe esas metraj’’ denir.
Metraj Yapma Kuralları
Doğru bir şekilde metraj yapmak için metraj yapma kurallarını bilmek ve metraj cetveli kullanmak gereklidir. Metraj yapımında aşağıdaki hususlara dikkat edilecek olursa doğru bir metraj yapabilme olanağı elde edilmiş olur. Herhangi bir imalat unutulmamalıdır. Yapı elemanlarının ölçüm birimleri doğru bilinmelidir. Kamu inşaatlarında metrajın nasıl yapılacağı, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından hazırlanmış olan “ Birim Fiyat Tarifleri“ isimli kitapta açıklanmıştır.
Metraj Hesaplarında Kullanılan Cetveller
Metraj hesaplarında kullanılan cetveller değişik kaynaklarda ufak farklılıklar gösterse de şablon hepsinde hemen hemen aynıdır. Metraj hesapları yapılırken ve yapılan hesapları kontrol ederken kolaylık sağlaması sebebiyle bazı cetveller kullanılır.
Bunlar;
Yapı metraj cetveli; İnşaatta yapılan bütün imalatlar metraj cetveline yazılarak malzeme miktarları teker teker hesaplanır.
Demir metraj cetveli; Betonarme elemanlar içerisine konulan donatı beton çeliği olarak tanımlanmakta ise de, uygulamada, inşaat demiri veya betonarme demiri olarak da adlandırılmaktadır. Betonarme demirleri ince ve kalın olmak üzere ikiye ayrılır. İnce demirlerin çapları 8 ~ 12 mm, kalın demirlerin çapları ise 14 ~ 26 mm arasındadır.
Metraj özeti cetveli; yapılması düşünülen bir yapıda hangi yapı elemanlarının ne miktarda bulunduğunu toplu olarak sunabilmek amacıyla hazırlanmaktadır. Metraj özet cetvelindeki değerler, keşif hazırlanmasına ve yapı için gerekli olan Malzeme miktarlarının hesaplanmasına esas teşkil etmektedir.
Metraj Hazırlanırken Dikkat Edilmesi Gerekenler Hususlar
Metraj hazırlanırken yapılan en sık hata, bazı yapı elemanları miktarının olması gerekenden az ya da fazla olmasıdır. Bu durum, daha çok bazı elemanların unutulması veya birden fazla yazılmasıyla meydana gelmektedir.
Aynı olan elemanlar metraja başlamadan önce tespit edilerek aynı renge boyatılarak veya aynı numaralar verilerek sınıflandırılmasında fayda sağlayacaktır.
Genellikle önce boşluklar dahil miktarlar hesaplanıp, sonra boşluklar düşürülmelidir
Metraj cetvellerinin kullanılması hata yapma ihtimalini azaltmaktadır.
Eleman boyutları belirlenirken, en ve boylar planlardan, yükseklikler kesitlerden alınmalıdır.
Matematiksel işlemler hatasız yapılmalıdır. q-Metrajı yapılan kısımlar planlarda işaretlenmelidir.
Benzer boy, en ve yükseklik, alan ve hacimler benzer adetlerle çarpılmalıdır.
Yapı elemanları anlaşılır bir şekilde sembol ile ifade edilmelidir.
Boyutları ifade eden rakamlar, elemanın birimine uygun şekilde yazılmalıdır.
