Barok Mimari Nedir?
Barok, kelimenin kökü, Portekizce’de “tamamen yuvarlak olmayan kavisli inci” anlamına gelen barocco kelimesinden gelir. Bu terim, Avrupa’da zamanla “aşırı, olağanüstü ve anormal” anlamında kullanılmaya başlandı.
Barok mimari, 16. ve 18. yüzyıllarda gelişen müzik, resim ve edebiyattan sonra mimaride önemli yer edinen bir akımdır. Gücünü İtalyan kiliselerindeki tanrı ve mitoloji çizimlerinden alan, işlemeli duvarlar ve muhteşem bahçelerle donatılmış mimari bir yapıdır.
Barok Mimari Ne Zaman ve Nerede Ortaya Çıkmıştır?
Barok mimari, 17. yüzyılda İtalya’da ortaya çıkan ve Avrupa’nın geri kalanına yayılan oldukça zengin bir yapı, tasarım ve sanat tarzıdır. Son derece ayrıntılı formlar, mermer, büyük ölçekli dekorasyon ve parlak renkler içerir.
İtalya ve Batı Avrupa’daki binalarda barok tarzdaki resimler ve heykeller, yapıların ayrılmaz bir parçası haline geldi. Aslında mimarlar, kilise gibi yapıları, kare duvarları ve geleneksel yapı formları olan bir kutunun aksine, büyük heykeller olarak görüyorlardı.
Barok mimarisi, 16. yüzyılda başlayan çalkantılı bir döneme yanıt olarak gelişti. İktidardakiler, güç, zenginlik ve şöhret sergilemenin bir yolu olarak mimari ve sanatı kullanmak istediler.
Roma’da Giacomo da Vignola’nın 1568-73 arasında yaptığı Gesu Kilisesi barok stilini mimariye tanıtan ilk yapıdır. Gesu Kilisesinin ön yüzünü, Vignola’nın ölümü üzerine, 1573-1574’de Giacomo della Porta tamamlamıştır. İki katı birbirine bağlayan kıvrımlı köşe destekleri, çıkıntılı çift ayakları, eğri ve kırık çizgileri, ışık ve gölge çatışmaları ile dalgalanan bu kilise, daha sonraki kiliselere örnek teşkil etmiştir.
Barok mimarisi, Katolik Kilisesi tarafından, Protestan akımının popüler çekiciliğine karşı koymanın bir yolu olarak ortaya çıktı. Daha önceki kiliselerin daha sert ve akademik erken tarzına bir tepkiydi. Sıradan insanlara şaşkınlık, duygu ve huşu etkisiyle ilham vermeyi amaçlıyordu. Bunu başarmak için kontrast renkler, hareket, dramatik ve teatral efektlerin bir kombinasyonunu kullandı. Birinin doğrudan gökyüzüne baktığı yanılsamasını veren boyalı tavanlar kullanıldı. Yeni tarz, geniş bir kitleyi çekmek ve ilham vermek için tasarlanmış yeni kiliseler inşa eden Teatinler ve Cizvitler de dahil olmak üzere yeni dini tarikatlar tarafından özellikle tercih edildi.
Paris’te önemli bir yere sahip olan Versay Sarayı barok mimarisinin en popüler örneklerinden biri olarak kabul edilmektedir.
Barok Mimarisinin Genel Özellikleri Nelerdir?
Barok mimari genellikle izleyiciyi şaşırtmak ve hayran bırakmak için tasarlanmış görsel ve teatral efektler kullandı.
Armut Şekilli Kubbeler
İç mekanları genellikle meleklerle ve yontulmuş güneş ışınlarıyla dolu bir gökyüzü ile boyanmıştı. Bu da zafer ya da cennet görüntüsü veriyordu. Armut biçimli kubbeler çoğunlukla Bavyera, Çek, Polonya ve Ukrayna Baroklarında kullanıldı.
İllüzyonist Tavan Resimleri
Kubbede ve tavanda meleklerin ve azizlerin illüzyonist tavan resimleri (trompe-l’œil), üç boyutlu yanılsama ve tavandan cennete bakma yanılsaması veren alçı çerçeveler veya bezemeler ile birleştirildi. Bazen Atlantes’in boyalı veya yontulmuş figürleri tavanı tutuyor gibi görünür. Bazı Barok kiliselerde illüzyonist tavan resmi, üç boyut yanılsaması verdi.
Büyük Merdivenler
Merdivenler genellikle merkezi bir yer işgal etti ve dramatik etki için kullanıldı. Merdivenler aşamalar halinde yukarı doğru kıvrılıyor, farklı seviyelerden değişen görüşler veriyor, törenler için bir ortam görevi görüyordu.
Oval formlu ve daha geniş sahınlar
Versay Sarayı’ndaki Aynalar Salonunda olduğu gibi, özellikle pencerelerle birleştirildiğinde derinlik ve daha fazla alan izlenimi veren aynalar kullanılır.
Işık ve Gölge
Dramatik etki için güçlü gölge ve ışık kontrastlarının kullanıldı. Dramatik ışık kullanımı ile iç cephede sergilenen resimlerin ve süslemelerin ruhani etkisi arttırıldı. Işığın çok karanlık ve çok aydınlık formlarını aynı mekanda kullanarak oluşturdukları zıtlığa “chiaroscuro” denmektedir.
Süs ve renklerin zengin kullanımı
Renklerin yoğun kullanımı ve zengin süslemeler vardır. Havada süzülüyormuş izlenimi veren yaldızla kaplı ahşap figürler. İçeride resim, heykel ve sıva için uygun bir kabuk tavanın üzerinde veya hemen altında oluşturulur.
Sarmal Sütunlar
Dik açıları ortadan kaldıran eliptik veya spiral kıvrımlı bir şaftla karakterize edilen sarmal sütunlar yapıldı. Bu, Balthasar Neumann’ın On Dört Kutsal Yardımcıları Bazilikası’nın ayırt edici bir özelliğiydi.
Veba Sütunları,
Katolik ülkelerde özellikle veba salgınının bitişine şükretmek amacıyla dikilmiş Veba Sütunları
Diğer Detaylar
Tamamlanmamış veya kasten yarım bırakılmış mimari ögeler. Sıklıkla dramatik bir merkezi projeksiyonla karakterize edilmiş harici cepheler barok mimarinin en önemli özellikleridir.
