Ampatman temel yapı terimlerinden biridir. Ampatman denince akla tekil ve sürekli temeller gelebilir. Tekil ve sürekli temellerde, büyük ebatlı somelin üst kısmına 45 derecelik yayılma açısına uygun olarak, kolona gelen yükün üniform şekilde yayılmasını sağlayacak şekilde yapılan basamağa verilen isimdir. Ayrıca ampatman taş ve beton gibi malzemenin fazla kullanımını önlemek amacıyla yapılır.
Sürekli temel kirişlerinin kolon başlarındaki çıkıntılara ampatman veya temel pabucu denir. Radye temellerdeki temel pabuçlarına da genel itibariyle ampatman denir. Genel olarak radye temel içerisinde yer almaktadır.
Radye temellerde ampatman, temel döşemesi veya kirişin konsol olarak imal edildiği parçalardır. Bunlara inşaat ağzında ampatman denir. Ampatman dediğimiz bu çıkıntılar, radye temel alanı ile binanın oturma alanı arasındaki farktan kaynaklanan çıkıntılardır. Ampatman’ın ana ilişkisi bundan ibarettir. Çünkü; Radye temellerin alanı binanın yerleşim alanından fazla olmalıdır. Kolon ve duvarların bulunduğu bölgelerde moment ve eksenel kuvvet gibi değerler yüksektir. Bu nedenle temeller, bina etrafındaki (yanlarda) kolon veya perdelerden belli bir mesafede geniş yapılır. Başka bir deyişle, temelimizin sınırları, sütun veya duvarlarla aynı dikey hizada değil, hesaplanan boyutlardan daha geniştir. Böylelikle zemin geriliminin muntazam olması sağlanır.
Ampatman boyutları temelin her yerinde aynı olmayabilir. Kolonlar üzerindeki eksenel yükler gibi etkiler fazla ise ampatman genişliği bu bölgelerde daha yüksek, diğer bölgelerde daha az olabilir. Amaç, sütunlu veya perdeli alanlarda yükün taşıyıcı eleman etrafında homojen olarak aktarılmasıdır. Yüksek moment değerlerinden dolayı çok nadir ve tercih edilmemelerine rağmen bu alanlara kolon veya perdelerin çevresini örtecek ek donatılar, zımbalama donatıları (kirişsiz temel plakaları ve kirişsiz döşemelerde) gibi ek donatılar atılır.
Diğer bir neden ise zemin özellikleridir. Binanın oturum alanı belli olsa bile temel oturma alanı için ayrı hesaplar yapılır. Temel üzerine binen kuvvetlerden dolayı temel altında oluşacak gerilme, toprağın taşıyabileceği gerilimi aşarsa temel alanı artar. Temel alanı artırmak alternatiflerden biridir. Yani temel plakası konsol yapılarak temel alanı artırılır ve zemin gerilimi azaltılır. Taban alanımız ne kadar büyükse (dolayısıyla ampatmanlarımız o kadar büyük olur), binadan temele ve temelden zemine aktarılan yükler o kadar az etki eder. Çünkü binamızdan yükün temelden zemine aktarılmasında daha geniş bir alan kullanılacak ve aynı yük, zemindeki birim alandaki yüke göre daha az etkileyecek şekilde dağıtılacaktır. Elbette temel ölçüsü, temel sisteminin belirlenmesi, temel hesapları vb. Birçok faktör, detay, hesaplama vardır.
